Tüketici hakkı kaç gündür? Adil bir pencereden bakmak
“Bir ürünü iade etmek istediğinizde size kaç gününüz olduğunu hiç düşündünüz mü?” Bu soruyu yalnızca bir tarih hesabı olarak değil; dayanışmayı, empatiyi ve çözüm üretmeyi birlikte hatırlatan bir çağrı olarak görmek istiyorum. Topluluk içinde kimimiz daha empati odaklı yaklaşıp mağduriyeti görünür kılmaya çalışırken, kimimiz analitik bir dille mevzuatın satır aralarını inceliyor. Bu çeşitlilik, tüketici hakkı tartışmalarını zenginleştiriyor ve herkes için daha adil bir alışveriş ekosistemi kurmamıza yardım ediyor.
Tüketici hakkı kaç gündür? Kısa cevap: 14 gün (ama her zaman değil)
Türkiye’de mesafeli satış sözleşmelerinde (internet/telefon) tüketicinin hiçbir gerekçe göstermeden sözleşmeden cayma hakkı 14 gündür. Bildirimi 14 gün içinde satıcıya yöneltmeniz yeterlidir. Bu temel kural, 6502 sayılı Kanun ve ilgili kamu kaynaklarında açıkça yazılıdır. :contentReference[oaicite:0]{index=0}
İstisnalar ve ertelenen hükümler
Mesafeli sözleşmelerde bazı ürün ve hizmetler için cayma hakkına ilişkin istisna hükümlerinin yürürlüğe giriş tarihleri geçmiş yıllarda birkaç kez ertelendi. Bu çerçevede, düzenlemelerin parça parça yürürlüğe girdiğini; bazı istisna hükümlerininse daha sonra yürürlüğe alınmak üzere ertelemelere konu olduğunu not düşelim. Bu nedenle her somut olayda güncel mevzuatı kontrol etmek önemlidir. :contentReference[oaicite:1]{index=1}
Mağazadan iade ≠ Cayma hakkı
Mağaza içi alışverişlerde “hoşunuza gitmedi” gerekçesiyle iade/değişim zorunlu değildir; satıcı kendi politikasıyla tanıyorsa mümkündür. Cayma hakkı özellikle mesafeli ve belirli sözleşme türleri için tanınmış bir haktır. (Detaylar aşağıda.)
“14 gün”ün ötesi: Hangi sözleşmede kaç gün?
1) Mesafeli satışlar (online/telefon): 14 gün
- Süre başlangıcı: Malın teslimi (hizmetlerde sözleşmenin kurulması) esas alınır.
- Şart: Cayma bildiriminin 14 gün içinde satıcı/sağlayıcıya yöneltilmesi yeterlidir. :contentReference[oaicite:2]{index=2}
2) İş yeri dışında kurulan sözleşmeler (kapıdan satış vb.): 14 gün
- Bu sözleşmelerde de tüketicinin 14 gün cayma hakkı vardır. :contentReference[oaicite:3]{index=3}
- Eğer tüketici cayma hakkında usulünce bilgilendirilmemişse, 14 günlük süreyle bağlı değildir; süre, normal sürenin bittiği tarihten itibaren en geç 1 yıl sonra sona erer. :contentReference[oaicite:4]{index=4}
3) Taksitle satış sözleşmeleri: 7 gün
- Kanunda ayrıca düzenlenen taksitle satışlarda cayma süresi 7 gündür. Bildirim bu süre içinde yapılmalıdır. :contentReference[oaicite:5]{index=5}
“Ayıplı mal” ve daha uzun koruma: 2 yıl (taşınmazda 5 yıl)
“Cayma” süresi geçti diye korunmasız değilsiniz. Ayıplı mal söz konusuysa tüketicinin seçimlik hakları (bedel iadesi, ayıp oranında indirim, ücretsiz onarım veya değişim) devreye girer. Zamanaşımı kural olarak taşınırlarda 2 yıl, taşınmazlarda 5 yıltır. :contentReference[oaicite:6]{index=6}
İspat yükü: İlk 6 ay kuralı
Satın aldığınız malda teslimden ilk 6 ay içinde ortaya çıkan ayıp, teslimde mevcut sayılır; bu dönemde satıcı, ayıbın sonradan oluştuğunu ispat etmedikçe sorumludur. Bu, tüketici lehine güçlü bir karinedir. :contentReference[oaicite:7]{index=7}
Toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet perspektifi
Tüketici hukukunu konuşurken deneyimlerimiz farklılaşır: Birçok kadın okuyucu, gündelik hayatta empati ve güven odaklı yaklaşarak “müşteri temsilcisiyle yüz yüze gelmenin duygusal yükünü” ve eve, çocuk bakımına, bütçe planına yansıyan etkileri daha görünür kılıyor. Diğer yandan pek çok erkek okuyucu, analitik ve çözüm odaklı bir dille “hangi madde, hangi süre, hangi delil?” sorularını öne çıkarıyor. Bu eğilimler elbette mutlak değil; kimliğimiz, sınıfsal konumumuz, engellilik durumu, yaşımız, göçmenlik deneyimimiz ve LGBTQIA+ kimliklerimiz gibi kesişen faktörler de sesimizin ne kadar duyulduğunu belirliyor. İşte tam da bu yüzden, çeşitlilik içeren bir topluluk tartışması, hak arama yollarını herkes için daha erişilebilir kılar.
Dil ve erişim
Herkes hukuk jargonuna aşina olmak zorunda değil. Bilgiye erişimde engeller (dil, internet, mekânsal kısıtlar) eşitsizlik yaratıyor. Kamu kaynaklarının sadeleştirilmiş özetlerini, örnek cayma formu ve açık adres/iletişim bilgilerinin yer aldığı metinleri talep etmek hakkımız. (İş yeri dışında kurulan sözleşmelerde bilgilendirmenin kapsamı ve cayma bildiriminin nasıl yapılacağına ilişkin düzenlemeler bunun parçası.) :contentReference[oaicite:8]{index=8}
Hak ararken pratik yol haritası
- Sürenizi hesaplayın: Mesafeli satış/iş yeri dışında kurulan sözleşmelerde 14 gün; taksitle satışta 7 gün. Ayıplı malda 2 yıl (taşınmazlarda 5 yıl) zamanaşımı ufkunuz var. :contentReference[oaicite:9]{index=9}
- Bildirimi yazılı yapın: Kalıcı veri saklayıcısı (e-posta, SMS, vs.) kullanmak uyuşmazlıkta işinizi kolaylaştırır. :contentReference[oaicite:10]{index=10}
- Bilgilendirme eksikse: 14 günlük süreyle bağlı olmayabilirsiniz; azami 1 yıla kadar uzayabilir. :contentReference[oaicite:11]{index=11}
- Reddedilirse: Tüketici Hakem Heyeti/Tüketici Mahkemesi yoluna gidin; başvuru eşiği ve usul için güncel Resmî kaynakları izleyin. (Genel çerçeve için kamu yayınları ve baroların kılavuzları yol göstericidir.) :contentReference[oaicite:12]{index=12}
Topluluğa sorular
- Online alışverişte 14 günlük süreyi kullanırken sizi en çok zorlayan ne oldu: satıcının süreç tasarımı mı, iade kargo maliyeti mi, yoksa iletişim eksikliği mi? :contentReference[oaicite:13]{index=13}
- Empati ve çözüm odaklı yaklaşımlar sizce nasıl dengelenebilir? Hangi pratikler (ör. açık iade adımları, görsel anlatım, çok dilli formlar) daha kapsayıcı olur?
- Ayıplı malda seçimlik haklarınızı kullanırken “ilk 6 ay karinesi” size nasıl yardımcı oldu ya da olmadı? :contentReference[oaicite:14]{index=14}
Son söz
“Tüketici hakkı kaç gündür?” sorusu, tek başına bir takvim hücresi değil; eşit, erişilebilir ve güven veren bir piyasa hayalinin de anahtarı. Haklarımızı bilmek, birbirimizi dinlemek ve farklı deneyimleri masaya davet etmek—hepsi bu hayalin parçası. Siz kendi deneyiminizde hangi adımda takıldınız veya hangi uygulamayı örnek göstermek istersiniz?
::contentReference[oaicite:15]{index=15}